سوهان؛ مواد تشکیل دهنده + طرز تهیه سوهان

سوهان شیرینی خوشمزه و معروف ایرانی است که در بسیاری از مهمانی ها مصرف می شود.آیا می دانید مواد تشکیل دهنده سوهان چیست؟ می دانید که خواص آن بخاطر مواد تشکیل دهنده اش است؟ آیا علاقه مند هستید تا اطلاعات بیشتری در مورد این محصول معروف و خوشمزه بدست آورید. با ما همراه باشید تا دانسته هایمان را در مورد سوهان، طرز تهیه آن و مواد تشکیل دهنده اش در اختیارتان قرار دهیم.

سوهان چیست؟

یکی از این شیرینی های بسیار خوش طعم و خوشمزه، سوهان می باشد که بسیار مورد استقبال افراد قرار می گیرد. البته شاید در نگاه اول تصور کنید که این شیرینی پخت خیلی سختی داشته باشد و بهتر است آن را به صورت حاضر و آماده از بازار خریداری کنید ولی برای آن دسته از افرادی که علاقمند به شیرین پزی هستند، پخت سخت و مشکل، معنا ندارد. در ضمن اینکه به طور کلی هم پخت این شیرینی کار خیلی سختی  نیست.
یکی از شهرهایی که محل تولید بسیاری از سوهان است اصفهان می باشد. سوهان شیرینی است که امروز قرار است بیشتر به آن بپردازیم و با ترکیبات تشکیل دهنده آن و طرز تهیه آن بیشتر آشنا شویم.

مواد تشکیل دهنده سوهان

وقتی تکه های خوش عطر و بوی سوهان با آن رنگ طلایی در دهان گذاشته می شود و ذره ذره شروع به آب شدن می کند، انگار هیچ ماده دیگری در آن لحظه در دنیا وجود نخواهد داشت که به این خوشمزگی و دلچسبی باشد!
اما خیلی جالب است اگر بدانید که این همه رنگ، بو و عطر با ترکیبی ساده و کاملا مقوی به دست خواهد آمد. مواد تشکیل دهنده سوهان از هر نوعی که باشد ( منظور انواع سوهان قم است که البته در شهرهای دیگری همچون اصفهان هم تولید می شود) از آرد و جوانه گندم است که بسیار غنی بوده و سرشار از ویتامین گروه B است. برای تولید سوهان به این ماده احتیاج مبرم وجود دارد.
دو ماده دیگر از مواد تشکیل دهنده سوهان که در خوشمزه کردن آن و دادن عطر فوق العاده به این شیرینی نقش اساسی دارد، گلاب و هل هستند که به طور حتم بدون وجود آنها، بوی این ماده خوراکی خوشمزه به این دلپذیری نمی شد!
موارد دیگری از مواد تشکیل دهنده این محصول، در زمره شیرین کننده ها می باشند. از جمله گلوکز مایع، شکر و عسل که بدون آن ها از طعم شیرین خبری نبود.
وجود مغزهایی مانند بادام و پسته، علاوه بر زیبایی دادن و خوشمزه تر کردن آن، سبب افزایش خواص سوهان می شود.
زرده تخم مرغ و زعفران هم علاوه بر دادن رنگ طلایی و خوش رنگ کردن سوهان، خاصیت چسبندگی به آن داده و بوی زعفران هم سبب خوش عطرشدن بیشتر آن خواهد شد.
بله، مواد تشکیل دهنده سوهان با همین سادگی و مهمتر از همه به کارگیری فنونی خاص باعث تولید آن طعم و عطر می شود. اینجاست که متوجه هنر اصلی شیرینی پزهای ایرانی می شویم که چگونه از موادی چنین ساده، تولید شیرینی به این خوشمزگی می کنند! پس به طور خلاصه موادی که در ساخت این خوراکی خوشمزه به کار می رود به شرح زیر است:
• آرد و جوانه گندم
• گلاب
• هل
• شیرین کننده ها مثل گلوکز مایع یا بادکا، شکر و عسل
• زرده تخم مرغ
• زعفران
• انواع مغزها همچون پسته و بادام

انواع سوهان

سوهان با اینکه انواع مختلفی را شامل می شود اما تقریبا در ترکیبات همگی آنها از یک سری مواد ثابت استفاده می شود. بیشترین تفاوت آنها در نوع حالت فیزیکی و ظاهری آن می باشد که ممکن است جامدتر و یا روان تر باشند و همچنین شکل ظاهری آنها هم می تواند با یکدیگر تفاوت داشته باشد.
مثلا در سوهان لقمه تکه های سوهان تک تک و جدا می باشد اما در نوع دایره ای پیوسته و یکپارچه هستند. یا در مدل حبه، ابعاد سوهان ها اندازه حبه های قند شده،کوچک و کم حجم که در این حالت میزان استفاده از سوهان هم برای افرادی که رژیم دارند مناسب تر خواهد بود.

سوهان عسلی

یک نوع دیگر که به نام سوهان عسلی که خاص استان اصفهان می باشد هم وجود دارد که تفاوت های اساسی چه از نظر ترکیب و چه از نظر پخت با مدل قمی دارند.
سوهان عسلی از ترکیب عسل و مغزها و شکر و زعفران و روغن آب کرده، درست می شود و بیشتر به شکل آبنبات بوده و ضخامتی متوسط دارد. مغزهای که می توانید در پخت سوهان عسلی از آنها استفاده کنید می تواند خلال بادام و پسته و بادام زمینی یا حتی کنجد باشد. حتی می توان برای طعم بخشی به سوهان عسلی به جز زعفران از پوست پرتقال، لیمو ترش یا حتی لیمو عمانی هم استفاده کنید.

روش نگهداری سوهان

در نهایت باید بگوییم که چه سوهان، عسلی باشد یا از ترکیب جوانه گندم تولید شده باشد، در هر حالت یکی از میان وعده های خوشمزه و مقوی به حساب می آیند که برای نگهداری از آنها حتما باید از شرایط خنک مانند یخچال و خشکی موجود در آن بهره ببرید.
ظروف نگهداری از آنها باید درب دار و کاملا محفوظ باشند تا هوا در آن جابه جا نشود و البته بوی محتویات داخل یخچال را هم نگیرند. علاوه بر این در ارتباط با سوهان عسلی، به دلیل غلظت بالای شیرینی در آن، از سفت شدن و چسبیدن تکه های سوهان به یکدیگر هم جلوگیری شده و از دستبرد مورچه هم در امان خواهند ماند!
معمولا سوهان عسلی برای ایام عید نوروز و سال جدید می توانند در کنار دیگر تنقلات به زیبایی سفره پذیرایی شما بیافزاید و مدل معمولی یا همان سوهان قم هم را در اکثر روزهای سال به راحتی می توانید در بسته بندی و قوطی های فلزی در شیرینی فروشی ها پیدا کرده و خریداری کنید.
توجه داشته باشید که در هنگام خرید هر کدام از این شیرینی های خوشمزه، حتما به بهداشتی بودن بسته بندی آنها و داشتن پروانه ساخت و پروانه بهداشت توجه کرده و تاریخ تولید و تاریخ انقضای آنها را هم مورد بررسی قرار دهید.
برای اینکه بتوانید سوهان را زمان بیشتری با کیفیت و تازه نگهدارید، بهتر است آن را در ظروف فلزی درب دار نگهداری کنید. درب ظرف را محکم ببندید تا هیچگونه رطوبتی وارد آن نشود. بین سوهان ها کاغذ مومی بگذارید، اینکار کمک می کند این محصول بدون نشتی روغن سالم بماند و از بهم چسبیدن آنها جلوگیری می کند.

مواد اولیه در طرز تهیه سوهان خانگی

• آرد سفید
• آرد جوانه گندم
• آب
• روغن
• شکر
• پودر پسته
• زعفران
• زرده تخم مرغ
• هل یا گلاب
طرز تهیه سوهان در کارگاه ها با درست کردن آن در منزل تفاوت هایی دارد. اما به طور کلی روند انجام عملیات آماده سازی خمیر یکسان می باشد.

طرز تهیه سوهان خانگی

1. در طرز تهیه سوهان خانگی  آمده است که ابتدا باید آرد سفید شیرینی پزی را با آرد جوانه گندم در یک ظرف مخلوط کرده و به آنها آب اضافه کرده و آنها را هم می زنیم تا گلوله های آرد کاملا حل شده و محلول یکدستی بوجود بیاید.
2. سپس در مرحله بعد از طرز تهیه سوهان خانگی این محلول را روی حرارت کم قرار داده و به هم زدن ادامه می دهیم و بعد از اینکه بوی آرد کم شد و به اصطلاح بوی خامی نمی داد، حرارت را قطع می کنیم و به این محلول مقداری زمان استراحت می دهیم.
3. در مرحله بعد از طرز تهیه سوهان، بعد از استراحت دوباره محلول را روی حرارت قرار داده تا به جوش برسد، در این زمان شکر را به مخلوط اضافه می کنیم.
4. لازم است در همین حین زرده تخم مرغ و روغن یا کره و زعفران آب کرده را هم با همزن دقیق هم بزنیم و مخلوط کنیم.
5. مخلوط زرده تخم مرغ و روغن و زعفران را بعد از اینکه محلول آرد و شکر کمی خنک شد، به آنها اضافه کرده و به طور مرتب با همزن  به همزدن خود ادامه می دهیم.
6. سپس در مرحله ای دیگر از طرز تهیه سوهان خانگی ، این ترکیب جدید را روی حرارت قرار می دهیم تا کاملا غلیظ شود و به مرور آب آن تبخیر شود.
7. در همه این مراحل همزدن را فراموش نمی کنیم. کم کم میزان غلظت ترکیب به حدی می رسد که ترکیب ما شکل خمیری به خود می گیرد. وقتی به مرحله خمیر رسیدیم حرارت و همزدن را قطع می کنیم و هل آسیاب شده را به خمیر اضافه کرده و با خمیر ترکیب می کنیم.
8. سپس خمیر را روی سینی که مقداری چرب شده باشد، پهن کرده و می توانیم به قطعات کوچکتر آنها را تقسیم کنیم. ( این مرحله در کارگاه های سوهان پزی در سینی غنچه گیری و با وسیله ای به نام غنچه گیر انجام می شود).
9. در مرحله ای دیگر از طرز تهیه سوهان، قطعات کوچکترشده را با وسیله ایی مانند وردنه یا گوشتکوب باید بکوبیم.( در کارگاه ها با وسیله ای به نام مشته این کار انجام می شود). این حرکت باعث پهن تر شدن خمیر سوهان خواهد شد.
10. در این مرحله مغز بادام یا پودر پسته را به عنوان تزئین روی خمیر پاشیده و دوباره با گوشتکوب یا همان مشته به کوبیدن روی خمیر ادامه می دهیم. بعد از اتمام مرحله کوبش، اجازه می دهیم تا سوهان خنک شود و شکل نهایی خود را بگیرد.
به طور قطع و یقین، برای ما که برای اولین بار سوهان درست می کنیم، این فرایند می تواند سخت و مشکل به نظر بیاید اما به طور حتم بعد از اولین و یا دومین تجربه، می توانیم از مشکلات کار کم کنیم و قلق پخت سوهان را به دست بگیریم.

مواد اولیه طرز تهیه سوهان عسلی اصفهان:

این سوهان خوشمزه اصفهانی؛ از شربت شکر و عسل و زعفران و مغزهای مختلف مانند بادام و پسته تولید می شوند. ضخامت آن تا حدودی از پولکی بیشتر است اما ترکیب آنها به جز در استفاده از مغزها، شبیه به هم است. از انواع مشابه این سوهان می توانیم به سوهان کنجدی اشاره کنیم. سوهان کنجدی که در آن به جای مغز بادام و پسته از دانه های کنجد استفاده می شود.

طرز تهیه سوهان عسلی:

سوهان عسلی اصفهان نوعی آبنبات به حساب می آید که به دلیل حجم کم و کوچکی که دارد برای مهمانی ها در ایام مختلفی مانند اعیاد، می تواند گزینه مناسبی محسوب شود. تهیه این آبنبات کار مشکلی نیست.
به این ترتیب که ابتدا کره را روی حرارت آب می کنید و سپس عسل و شکر و آب را به آن اضافه کرده و صبر می کنید تا کاملا حالت روان پیدا کنند. گاهی می توانید آنها را هم بزنید تا ترکیب یکنواخت بشود و البته شربتی تقریبا طلایی رنگ متمایل به قهوه ای و غلیظ به دست بیاید. در این مرحله خلال بادام را اضافه کرده و آنقدر باید این ترکیب هم بخورد تا روغن جدا شده و در این زمان که مایع کاملا طلایی شده است زعفران آب کرده را هم اضافه می کنید. می توانید این مایع را قاشق قاشق روی سینی از قبل چرب شده ریخته و منتظر بمانید تا خود را ببندند.
البته قبل از بستن باید چند خلال از مغز پسته را هم به عنوان تزیین روی سوهان ها قرار دهید. بعد از خنک شدن و بستن سوهان ها می توانید آنها را از سینی به دلیل چرب بودن، به راحتی جدا کنید و در ظرف درب دار در یخچال برای مدت طولانی نگهداری کنید.

نکات مهم در مورد طرز تهیه سوهان:

به غیر از زعفران برای طعم دادن به سوهان خود می توانید از ادویه جات دیگری مانند هل و یا آب لیمو یا لیمو عمانی های پرپر شده هم استفاده کنید.
اگر به جای مغز بادام و تزیین خلال پسته از کنجد، استفاده کنید سوهان کنجدی تولید خواهید کرد.
برای اینکه بفهمید چه موقع سوهان آماده است و باید از روی حرارت برداشته شود، کافیست یک قطره آب داخل مایع سوهان بریزید. اگر فورا خودش را بست یعنی کار تمام شده است و محتویات آماده اند.
در هنگامی که مشغول ریختن مایع سوهان روی سینی هستید، بهتر است بقیه محتویات داخل قابلمه را روی شعله پخش کن و حرارت بسیار کم قرار دهید تا در این فاصله زمانی خودش را نبندد.
حتما سوهان عسلی را در یخچال نگهداری کنید. خنکی و خشکی یخچال باعث خواهد شد تا سوهان ها به یکدیگر نچسبند و سفت نشوند.
به طور کلی پخت و آماده سازی سوهان عسلی به هر شکلی که باشد، کار پیچیده ای نیست و با صرف زمان اندکی می توان آنها را آماده کرد. در این میان استفاده از یک آبنبات طبیعی و خوشمزه مهمترین اصلی است که به دست خواهید آورد.
سوهان از هر نوع و با هر طعمی که تهیه شود، یکی از اصیل ترین و خوشمزه ترین شیرینی های ایران محسوب می شود که هیچکس با یک بار خوردن و مزه کردن آنها، دل ازشان نخواهد کند.
طرز تهیه سوهان عسلی و یا سوهان قمی در اشکال مختلف، در بسیاری از کارگاه های سنتی در استان های اصفهان و قم و حتی کرمان؛ هم اکنون در حال جریان است و بسیاری از تولیدات درجه یک در این کارگاهها به چرخه صادرات نیز وارد می شوند.
در این مقاله در مورد مواد تشکیل دهنده سوهان و طرز تهیه سوهان صحبت کردیم، امیدواریم توانسته باشیم با با ارائه این مطالب به اطلاعات شما افزوده باشیم.اکنون  قطعا به سوهان نه تنها به عنوان یک شیرینی بلکه به عنوان ماده ای ارزشمند نگاه می کنید.با وجود این شیرینی خوشمزه به طور حتم، لحظات شاد و زیبایی را در کنار عزیزان خود خواهید داشت.